Edukacja ekologiczna oraz związana z nią tematyka ochrony środowiska jest jedną z ważniejszych zagadnień współczesnego świata. Tyko świadomi obywatele będą w stanie sprostać założeniom idei zrównoważonego rozwoju, którą najprościej jest streścić słowami Raportu Komisji ds. Środowiska i Rozwoju z 1987 r. „Nasza wspólna przyszłość „zrównoważony rozwój to taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie”. Dlatego też bardzo ważne jest edukowanie młodych ludzi w tym zakresie. Nowopowstała pracownia ułatwiłaby nam wychowanie i edukację młodych ludzi w zgodzie z ideą zrównoważonego rozwoju. Nowo powstała pracownia ekologiczna i cele programu opartego o jej utworzeniu będą koncentrowały się między innymi na tej tematyce. Uczniowie poznają zagadnienia związane z ideą zrównoważonego rozwoju oraz jej cele. Aby sprostać temu wyzwaniu powstanie kółko ekologiczne, które będzie spotykać się regularnie w nowoutworzonej ekopracowni. Praca z młodzieżą będzie odbywała się metodą projektową oraz w oparciu o elementy Design Thinking, co stanowi innowacyjny element naszego programu. Taki sposób prowadzenia zajęć pozwoli na aktywizowanie uczniów i odejście od podającego modelu nauczania w szkole, uczniowie poprzez własne działanie będą zdobywać nowe kompetencje zarówno dotyczące zdobywania wiedzy jak i dotyczące kompetencji miękkich czyli m. in. pracy w zespole, wskazywanie swoich mocnych i słabych stron, rozwiązywania problemów. Praca kółka ekologicznego zostanie podzielona na następujące etapy:
Styczeń
Przybliżenie uczniom tematyki zasady zrównoważonego rozwoju, gromadzenie informacji na jej temat, przeszukiwanie zasobów internetu w celu gromadzenia materiałów; przygotowywanie map myśli dotyczących zasady zrównoważonego rozwoju. Działania te będą odbywały się w ekopracowni, dzięki obecności komputera z dostępem do internetu uczniowie w łatwy sposób będą mogli przeszukiwać jego zasoby, ponadto obecność tablicy multimedialnej z rzutnikiem pozwoli na wyświetlanie ważnych treści wszystkim uczniom i sporządzanie z nich notatek.
2. Zgodnie z modelem Design thinking będzie to etap empatyzacji. Uczniowie będą mieli za zadanie zrozumienie potrzeb i problemów. Zagadnienie na którym się skupimy to „Zapewnienie wszystkim ludziom dostępu do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi”. Zadaniem młodzieży będzie dowiedzieć się i zrozumieć w jaki sposób gospodaruje się zasobami wodnymi na terenie naszej gminy i powiatu oraz w jaki sposób władze i mieszkańcy powinni gospodarować zasobami wodnymi. W tym celu zostaną przeprowadzone wywiady z przedstawicielami oczyszczalni ścieków, Zakładu Usług Komunalnych.
Luty
3. Uczniowie zbadają również jakość wód powierzchniowych na terenie Gminy Brzeziny oraz Powiatu Brzezińskiego. Uczniowie podczas wycieczek pobiorą wodę z rzeki Mrożycy oraz zbiornika wodnego w parku miejskim (badania jakości wody będą odbywały się trzy razy w roku szkolnym w miesiącach: lutym, marcu oraz kwietniu). Badania jakości wody będą odbywały się w ekopracowni, dzięki umieszczeniu dużego stołu laboratoryjnego z odpowiednim blatem uczniowie w wygodny sposób będą mogli przeprowadzać doświadczenia. Taka organizacja miejsca pracy ułatwi nadzór i pomoc nauczyciela podczas wykonywanych zadań. Przy przeprowadzaniu eksperymentów zostanie wykorzystane zakupione szkło laboratoryjne oraz zestawy do badania wody. Dzięki zakupieniu mikroskopów świetlnych uczniowie będą mogli zbadać wodę na obecność w niej drobnych protistów (glonów i pierwotniaków), których obecność wskazuje na stan czystości wody. Dzięki zakupieniu mikroskopu streoskopowego wraz z kamerą będzie możliwe oglądanie w powiększeniu drobnych bezkręgowców żyjących w wodzie. Do identyfikacji obserwowanych organizmów posłużą zakupione klucze do oznaczania bezkręgowców oraz roślin, które zostaną zaobserwowane nad brzegami zbiorników wodnych. Zostaną również przeprowadzone ankiety/ wywiady ze społecznością lokalną na temat stanu wiedzy o racjonalnym gospodarowaniu zasobami wodnymi w gospodarstwie domowym.
Etap definiowania problemu – na podstawie zebranych informacji wyników jakości wód, informacji zebranych z wywiadów, ankiet i wycieczek uczniowie będą mieli za zadanie zdefiniowanie problemu. Muszą zastanowić się jaki problem związany z gospodarowaniem zasobami wodnymi chcemy rozwiązać i w jaki sposób( np. w jaki sposób chcemy edukować społeczność lokalną aby ukształtować u nich postawę i nawyki oszczędzania wody).
Wygenerowanie jak największej ilości możliwych rozwiązań zdefiniowanego problemu. Młodzież ma za zadanie wymyśleć jak największą ilość pomysłów, również takich kreatywnych, niestandardowych i nieszablonowych, etap ten zakończy się oceną i demokratycznym wyborem jak najlepszego pomysłu. Uczniowie będą pracować metodą burzy mózgów.
Marzec
Powstałe rozwiązanie zostanie przeniesione i przekształcone w projekt. Zostanie opracowany plan i sposób działań edukacyjnych lokalnej społeczności. Przykładowo zostanie opracowana broszura informacyjna, zaplanowane warsztaty dla uczniów naszej szkoły lub szkół podstawowych, artykuł w prasie lokalnej oraz inne działania opracowane przez uczniów.
Kwiecień
Zostanie zaprezentowany prototyp naszego rozwiązania społeczności szkolnej – będzie to etap testowania, młodzież będzie zbierać informacje co należy zmienić w naszym rozwiązaniu, ewentualnie dokonywać korekty i poprawki działań.
Maj
Maj zostanie ogłoszony miesiącem wody – podczas tego okresu uczniowie będą realizować opracowany plan działań. Pod koniec miesiąca zostanie zorganizowana konferencja na temat wody i gospodarowania jej zasobami – „H2O – lubię to!”. Zostaną na nią zaproszeni uczniowie z okolicznych szkół podstawowych, nauczyciele oraz przedstawiciele władz. Podczas konferencji uczniowie zaprezentują sprawozdanie z realizacji działań związanych z gospodarowaniem zasobów wodnych , raport o stanie czystości lokalnych wód. Podczas konferencji zostanie również wygłoszony wykład o zasadzie zrównoważonego rozwoju. Konferencja będzie okazją do wyłonienia laureatów następujących konkursów które zostaną przeprowadzone w ramach edukacji ekologicznej:
Konkurs H2O – lubię to! – konkurs skierowany do uczniów szkół średnich oraz podstawowych. Test wiedzy składający się z dwudziestu pytań otwartych i zamkniętych poruszających następujące tematy: woda i jej właściwości fizyczne i chemiczne (budowa cząsteczki wody, rodzaje wiązań chemicznych w wodzie, woda jako rozpuszczalnik, gęstość wody, napięcie powierzchniowe, ciepło parowania, ciepło właściwe) biologiczna rola wody (jej znaczenia dla zwierząt i roślin, transport wody w roślinach, osmoza), zanieczyszczenia wody, sposoby ochrony wód, oczyszczanie ścieków, organizmy wskaźnikowe. Konkurs będzie organizowany w dwóch kategoriach wiekowych dla szkół średnich oraz klas 7-8 szkół podstawowych.
Konkurs fotograficzny „Woda w obiektywie” dla licealistów i uczniów szkół podstawowych
Ponadto w ramach edukacji ekologicznej zostanie wdrożony projekt „Segregujesz swoją gminę ratujesz!” – w ramach tego projektu na terenie szkoły zostanie zorganizowanych szereg działań:
– zbiórka makulatury, uczniowie w ramach międzyklasowego konkursu będą zbierać makulaturę ilość zebranej makulatury będzie ewidencjonowana, makulaturę będziemy zbierać od października do końca marca i dostarczać ją do punktu zbiórki selektywnej klasa która zbierze najwięcej makulatury otrzyma najwięcej punktów. Punkty będą sumowane w ramach innych działań. Klasa która zdobędzie najwięcej punktów otrzyma certyfikat Ekologa roku 2019/2020.
Zbiórka elektrośmieci – na terenie szkoły zostanie zorganizowana zbiórka elektrośmieci październik/listopad – zadaniem każdej klasy będzie opracowanie ulotki, która rozpropaguje akcję wśród okolicznych mieszkańców. Zbiórka ZSEE ma na celu uwrażliwienie młodzieży i okolicznych mieszkańców w jaki sposób należy postępować z tego rodzaju odpadami. Najciekawsza ulotka zostanie nagrodzona największą ilością punktów.
Zbieranie plastikowych korków od butelek – zadaniem każdej klasy będzie zorganizowanie zbiórki plastikowych korków od butelek
(styczeń/luty). Korki zostaną przekazane na charytatywne zbiórki na rzecz osób z różnymi niepełnosprawnościami. Klasa, która zbierze najwięcej korków otrzyma największą ilość punktów.
Rozstrzygnięcie konkursu oraz rozdanie certyfikatów nastąpi podczas majowej konferencji.
W ramach projektu „Segregujesz swoją gminę ratujesz! na godzinach wychowawczych zostaną przeprowadzone w nowej pracowni trzy lekcje na temat makulatury i możliwości jej ponownego wykorzystania łącznie z warsztatem wykorzystania makulatury do produkcji papieru czerpanego np. do wytworzenia zaproszeń czy dyplomów. Lekcja na temat sposobów przeciwdziałaniu zużycia dużej ilości toreb foliowych, plastikowych oraz plastikowych opakowań oraz lekcja o postępowaniu ze zużytym ZSEE. Do lekcji tych zostaną wykorzystane plansze edukacyjne zakupione w ramach ekopracowni.
W ramach edukacji ekologicznej zostaną przeprowadzone warsztaty dla uczniów naszego liceum oraz uczniów szkół podstawowych (zajęcia będą odbywać się w ekopracowni w blokach 45 minutowych, w grupach około 10 osób): zaplanowano pięć rodzajów zajęć warsztatowych dotyczących zanieczyszczeń wody, powietrza, gleby, hałasu oraz bioróżnorodności najbliższej okolicy i form ochrony przyrody. Warsztaty będą odbywać się w miesiącach styczeń –maj i będą prowadzone przez nauczycieli geografii, biologii, chemii i fizyki.
Warsztaty dotyczące zanieczyszczeń wody – uczniowie podczas tych warsztatów dowiedzą się jakie są główne źródła zanieczyszczenia wody, jakimi substancjami są najczęściej zanieczyszczane. Uczniowie przy użycie pomocy dydaktycznych zakupionych w ramach ekopracowni (szkło laboratoryjne, papierki lakmusowe, zestawy do badania wody) przeprowadzą badania fizykochemiczne wody (woda z rzeki Mrogi, ze stawu w parku, wody wodociągowej). Uczniowie zbadają zapach wody, jej odczyn, twardość mętność, zawartość tlenu rozpuszczonego w wodzie. Dzięki uzyskanym wynikom dokonają oceny klasy czystości wody. W drugiej części warsztatów uczniowie wykonają preparaty mikroskopowe w celu poszukiwaniu mikroorganizmów oraz drobnych protistów w badanej wodzie, porównają swoje preparaty z gotowymi preparatami przedstawiającymi organizmy żyjące w wodzie. Dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu przestrzeni w klasie wstawieniu dużego stołu laboratoryjnego zakupie odpowiednich pomocy dydaktycznych (mikroskopów, gotowych preparatów mikroskopowych, odczynników chemicznych, zestawów do oznaczania jakości wody) uczniowie samodzielnie będą mogli przeprowadzać eksperymenty. Ponadto wstawienie umywalni chemoodpornej ułatwi zachowanie czystości i porządku w pracowni, dzięki dostępowi do wody eksperymenty będą mogły być sprawnie przeprowadzane. Warsztaty te mają na celu uświadomić uczniom w jaki sposób dochodzi do zanieczyszczenia wód, które znajdują się na terenie ich gminy, jakiej są jakości oraz skłonić do refleksji jakie działania należy podjęć w celu poprawienia ich jakości.
Warsztaty dotyczące zanieczyszczenia powietrza – warsztat dotyczący zanieczyszczenia powietrza będą poprzedzone wycieczką do pobliskiego parku w celu badania jakości powietrza za pomocą skali porostowej. Uczniowie wykonają dokumentację znalezionych porostów oznaczą ich gatunki, przy użyciu lup będą obserwować ich budowę zewnętrzną. Ponadto uczniowie w ekopracowni przeprowadzą badania opadającego pyłu jego ocenę mikroskopową i badanie odczynu. Uczniowie również przeprowadzą badanie wpływu tlenków siarki, które są częstym zanieczyszczeniem powietrza wobec kredy i wody, ich wpływ na rośliny oraz wobec przedmiotów wykonanych z żelaza. Podczas warsztatów uczniowie zapoznają się z głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza, związkami jakie są do niego emitowane oraz ich wpływ na zdrowie człowieka i na budynki oraz konstrukcje wykonane z żelaza i jego stopów.
Warsztaty dotyczące hałasu i jego wpływ na zdrowie człowieka – uczniowie podczas tego bloku tematycznego zapoznają się z negatywnym wpływem hałasu na stan zdrowia człowieka, uczniowie zapoznają się z takimi pojęciami jak natężenie dźwięku i jego wysokość. Uczniowie przeprowadzą badanie natężenia dźwięku (przy użyciu miernika natężenia dźwięku zakupionego w ramach ekopracowni), na ulicy przy szkole (jest to stosunkowo ruchliwa droga wojewódzka), podczas przerwy międzylekcyjnej, podczas lekcji w Sali od strony ulicy, podczas lekcji w ekopracowni która mieści się od podwórka, natężenie dźwięku dzwonka szkolnego słyszalnego w salach lekcyjnych oraz na poszczególnych piętrach szkolnych. Uczniowie ocenią poziom natężenia dźwięku na jaki są narażeni podczas przebywania w szkole.
Warsztaty dotyczące gleby – podczas tych warsztatów uczniowie wykonają doświadczenia mające na celu badanie składu gleby pobranej z działki szkolnej oraz okolicznych łąk i pól, pH oraz jej sorpcyjności jednocześnie uczniowie poznają wymagania glebowe niektórych roślin uprawnych oraz ozdobnych. Podczas tych warsztatów uczniowie poznają ekologiczne sposoby uprawy roślin jako alternatywę do uprawy opierającej się na stosowaniu dużej ilości środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych.
Warsztaty dotyczące różnorodności biologicznej i sposobów i form ochrony przyrody najbliższej okolicy – zajęcia te będą miały na celu ukazanie uczniom jak różnorodna pod względem biologicznym jest najbliższa okolica. Warsztaty te będą odbywały się w miesiącu wrześniu lub maju/czerwcu. Uczniowie podczas wycieczki do PKWŁ zapoznają się z formami ochrony przyrody – park krajobrazowy, rezerwat przyrody oraz zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Dzięki kluczom do oznaczania roślinności, zwierząt kręgowych i bezkręgowych oraz grzybów będą mogli samodzielnie poznawać bioróżnorodność parku.
Ponadto ekopracownia będzie wykorzystywana do przeprowadzania lekcji z przedmiotów przyrodniczych takich jak biologia, geografia, chemia i fizyka w klasach I – III; dzięki nowej aranżacji przestrzeni i zakupionym środkom dydaktycznym lekcje będą mogły być prowadzone w oparciu o doświadczenia i eksperymenty. W oparciu o ekopracownię będą realizowane takie tematy wynikające z podstawy programowej jak:
Właściwości gleby i jej ochrona,
Sposoby pozyskiwania energii a środowisko przyrodnicze,
Środki czystości a środowisko przyrodnicze,
Rodzaje opakowań a środowisko przyrodnicze
Wpływ tworzyw sztucznych na środowisko przyrodnicze
Segregacja i gospodarowanie odpadami,
Alternatywne źródła energii,
Parki narodowe,
Działania na rzecz restytucji środowiska naturalnego
Formy ochrony przyrody w Polsce,
oraz działy biologii takie jak Różnorodność biologiczna i jej zagrożenia, Różnorodność organizmów, Ekologia oraz Różnorodność biologiczna Ziemi
Ekopracownia będzie również wykorzystywana do spotkań zespołu matematyczno-przyrodniczego oraz szkoleń Rady Pedagogicznej Liceum Ogólnokształcącego im. J. Iwaszkiewicza. W roku szklonym zaplanowano dwa szkolenia w oparciu o ekopracownię mianowicie rola eksperymentów i doświadczeń uczniowskich w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych oraz metody aktywizujące w edukacji ekologicznej i przyrodniczej. Również szkolenia te zostaną zaproponowane nauczycielom z pozostałych szkół mieszczących się na terenie powiatu w ramach dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami.
W nowopowstałej ekopracowni zostaną zastosowane następujące rozwiązania przestrzenne: na zapleczu pracowni zaplanowano zakup nowego funkcjonalnego dygestorium, które umożliwi przeprowadzanie doświadczeń z zakresu chemii i biologii, które uatrakcyjnią realizację podstawy programowej, ponadto w tej części pracowni zaplanowano zakup szafy na pomoce dydaktyczne oraz fartuchy ochronne. Planowany jest tutaj zakup trzech nowych umywalek i suszarek laboratoryjnych dla wygodnego utrzymania porządku. We właściwej Sali lekcyjnej zaplanowano zakup stołów laboratoryjnych (jeden duży stół wyspowy, z dziesięcioma miejscami do pracy po jednej stronie i dziesięcioma po drugiej z obrotowymi taboretami) dla wygody przeprowadzania doświadczeń i eksperymentów, pod oknem pracowni zaplanowano postawienie dziesięciu podwójnych szkolnych ławek do wykorzystania na lekcjach, biurko nauczyciela oraz nowe krzesełka. Planowany jest zakup tablicy multimedialnej. Tablica multimedialna byłaby wykorzystywana między innymi do korzystania z programów multimedialnych dotyczących chemii, biologii czy geografii. Planowany jest również zakup funkcjonalnych szaf szkolnych w których będzie można przechowywać pomoce dydaktyczne, eksponaty, mikroskopy, szkło laboratoryjne oraz inne środki dydaktyczne oraz specjalnej szafy na odczynniki chemiczne z wyciągiem. Na ścianach planowane jest powieszenie trzech tablic korkowych na których będzie można eksponować prace uczniów np. plakaty naukowe czy ciekawostki ze świata przyrody, ekologii oraz nauk chemicznych i fizycznych. Na okna planowany jest zakup nowych rolet.
Nowa ekopracownia umożliwi łatwą realizację zagadnień zawartych w podstawie programowej przedmiotów przyrodniczych wraz z przeprowadzaniem doświadczeń samodzielnie przez uczniów, których wykonanie było trudne ze względu na brak odpowiedniego zaplecza dydaktycznego i odpowiednio przygotowanej sali lekcyjnej. Ponadto w ramach funkcjonowania ekopracowni planowane jest utworzenie kółka ekologicznego, które będzie miało na celu uwrażliwienie młodzieży na problemy ekologiczne z jakimi musimy sobie aktualnie radzić, ze szczególnym uwzględnieniem problemów z zakresu ekologii i ochrony środowiska w naszej najbliższej okolicy czyli terenu gminy i powiatu. Chcemy skupić się przede wszystkim na idei zrównoważonego rozwoju nie tylko na aspekcie środowiskowym, ale też ekonomicznym i społecznym.